Portfolio | Hofstra|Heersche

Het eerste energieneutrale dorp van Brabant

Het Traais Energie Collectief (TEC) uit het dorp Terheijden, gemeente Drimmelen, werkt samen met de inwoners aan een eigen, duurzame energievoorziening voor het dorp. Alle energie wordt lokaal opgewekt. Met warmte uit de rivier de Mark, een eigen windmolen, een zonnepark, zonnepanelen op Traaise daken en aardwarmte maken ze Terheijden als eerste dorp in Brabant energieneutraal. De aanleg van een zonnepark is een volgende stap om dat doel te bereiken.

Het ontwerp voor zonnepark De Bergen is niet zomaar tot stand gekomen. Tijdens een reeks ‘kom-in-de-wei’-sessies ter plaatse hebben inwoners mee kunnen denken over de invulling van het zonnepark en zijn wensen en ideeën uitgewisseld. Ook het landschap en haar bewogen geschiedenis waren inspiratiebron voor de vormgeving van het park. Tot slot hebben ook de direct omwonenden randvoorwaarden meegegeven waaraan het zonnepark moet voldoen.

De input was aanleiding om het schetsontwerp telkens verder aan te scherpen. Een natuurlijke inrichting, aandacht voor ecologie en gelegenheid voor educatie, een wandeling en eventueel een kopje koffie waren veelbesproken wensen bij deze bijeenkomsten. Bovendien wordt een knipoog naar het historische -maar inmiddels verdwenen- landschap met kleine onregelmatige kavels en militaire structuren zeer gewaardeerd.

Een fijnmazig patroon van sloten, al dan niet beplant zorgde voor ontwatering naar de rivier de Mark en maakte de grond geschikt voor weide- en hooilanden. Rondom de eendenkooi, ten noordoosten van Terheijden, is dit landschap nog te vinden. De hogere zandrug is op historische kaarten duidelijk herkenbaar door de aanwezigheid van akkers. Op de locatie van het zonnepark vormen de percelen nog tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw een onregelmatig mozaïek. Pas bij de laatste ruilverkaveling ontstonden de grote, blokvormige percelen die we nu ter plaatse zien.

Elementen uit de verschillende tijdslagen zijn gebruikt om het zonnepark vorm te geven. Een brede sloot met natuurvriendelijke oever rondom het park maakt het plaatsen van hoge hekken overbodig. Het riet dat in de oever zal groeien filtert en verzacht het zicht op de zonnepanelen vanuit de omgeving. Achter de huizen aan de Bergen blijft een strook van honderd meter vrij van zonnepanelen. Deze strook loopt glooiend omhoog tot een hoogte van ongeveer anderhalf tot twee meter en neemt zo het zicht vanuit de huizen op de zonnepanelen weg. Deze ‘parkstrook’ krijgt een passende inrichting in overleg met de omwonenden. Bijvoorbeeld door een vorm van agrarisch beheer of de aanplant van boomgaarden, zoals die hier vroeger ook gelegen hebben.

Een mozaïek van grotere en kleinere kavels en beplanting rondom de erven is karakteristiek voor het zandgebied rondom Terheijden. De ontwikkeling van zonnepark De Bergen is aanleiding om dit historische mozaïek terug te brengen en opnieuw een functie te geven. Bovendien krijgt het zonnepark verschillende (natte) ecologische milieus en een gebiedseigen kruidenrijke begroeiing. Zonnepark De Bergen wordt een gebied dat van nut en plezier is voor mens en natuur!

Kenmerken

Kenmerken

Zonnepark Terheijden

Locatie: Gemeente Drimmelen

Opdrachtgever: Traais Energie Collectief

Partners: FAIR2 Media, Izzy projects

Status: Ontwerp

Periode: 2022-heden

Aan de westzijde van Dronten ligt een bescheiden bosje van enkele jaren oud dat het decor vormt voor enkele unieke en duurzame woningen. De gemeente Dronten heeft ons gevraagd om onderzoek te doen naar een passende en kwalitatieve invulling van deze boswoningen. Hierbij staan de kwaliteit van het bestaande bos en de nieuwe woonomgeving centraal.

We hebben gezocht naar de essentie van wonen in een bos en uitgewerkt in een visie. Om te komen tot het beoogde resultaat hebben we de benodigde ruimtelijke randvoorwaarden voor de ontwikkeling van de woningen vastgelegd in een kavelpaspoort. Hierin staan de kaders vermeld voor de omgang met de kavels, gebouwen en de openbare ruimte. Op grond hiervan kunnen de gemeente en nieuwe bewoners aan de slag met het realiseren van hún droomwoning in het bos.

Het bestaande bos is onderdeel van het groene casco in de wijk. Het biedt een gevoel van ruimte en eindeloosheid tussen de omringende bebouwing. Bovendien geeft het bos directe toegang tot het verderop gelegen Wisentbos.
Daarnaast biedt het bos ruimte voor de lokale jeugd om te ravotten en hutten te bouwen. Het is hiermee een van de weinige ongeplande ruimtes in Het Palet. De waarde van het bos in de wijk is te hoog om zonder meer met het maximale toegestane programma te bebouwen. We zijn daarom op zoek gegaan naar een woonvorm met een bescheiden impact op de omgeving en oog voor de bestaande kwaliteiten van het bos.

In het hart van het bos maken we ruimte voor een bescheiden bouwprogramma. Zo blijft het groene karakter van het bos behouden. De ruime en bosrijke vrije kavels zijn verspreid gelegen langs een centrale ontsluiting. De ontsluiting naar de woningen is ingericht als openbare weg welke is voorzien van de benodigde parkeerplaatsen bij de woningen. De openbaarheid waarborgt het toegankelijke en publieke karakter van het gebied.
De nieuwe woningen worden omgeven door een gesloten en opgaand bos. Naar de erven toe opent zich de struiklaag en ontstaat het karakter van een bosweide. Ter hoogte van het bouwvlak opent zich ook het kronendek. De tuinen gaan naadloos over in de omgeving. De woningen zijn enkel met een vlonder verankerd aan de bosbodem.

De hoofdvraag die we voor het project Wonen in het bos gesteld hebben is: ‘hoe vergroot ik met deze ontwikkeling de natuurwaarden van het bos?’

‘Zie de woning als een groot rotsblok dat je op een open plek in het bos legt. Welke kwaliteiten voor plant en dier kan dat opleveren? En welke interacties gaat het gebouw aan met de omgeving?’

Het is een uitdagende vraag die we mee geven aan de initiatiefnemers die straks op deze unieke plek in het bos mogen bouwen. Deze plekken moeten na voltooiing een meerwaarde vormen voor het bos. Niet alleen voor de bewoners en omwonenden, maar juist ook voor planten en dieren.

We willen de bewoners uitnodigen met hun ontwikkeling een bijdrage te leveren aan de natuur in het bos. Bijvoorbeeld door met het oog op voorkomende vogels struweel aan te planten op de overgangen tussen licht en donker. Of door nestgelegenheid en voedsel te bieden voor solitaire bijen. In de woning of in de tuin. Of door koele, vochtige ruimten, spleten of kieren in of onder de woning aan te brengen, zodat ook vleermuizen, kleine zoogdieren of insecten hier een goed heenkomen kunnen vinden. De voorbeelden zijn talrijk en de mogelijkheden eindeloos. Aan de toekomstig bosbewoners de uitdaging een invulling te kiezen die past bij de plek in het bos, de eigen vindingrijkheid en woonwensen.

De bouwkavels kennen een zonering in een bouwvlak, omgeven door een bosweide en daaromheen een zone opgaand bos. Op deze drie zones zijn voorwaarden van toepassing. Deze zijn vastgelegd in een kavelpaspoort. Alle percelen worden op hun beurt omgeven door openbaar bos.

De buitenste zone van de bouwkavels bestaat uit het bestaande gesloten bos met aanwezige onderbegroeiing. Het bos moet met inbegrip van deze struiklaag duurzaam in stand worden gehouden. Wel mag de vegetatie worden aangevuld met inheems plantgoed en stinzenplanten. Zo ontstaat een visueel aantrekkelijke en toch natuurlijke vegetatie.
In de zone rond het huis is men vrij om de struiklaag en heesters in het bos te verwijderen of snoeien. Zo ontstaat er een ‘bosweide’ rond de woning: een vrij maaiveld onder een kronendek. Vanuit de woningen zijn zo naar gelang de behoefte diverse doorzichten te realiseren. De bestaande opgaand bomen dienen permanent in stand te worden gehouden.
In het bouwvlak dienen de gemarkeerde bomen als toekomstboom te worden opgenomen in het bouwplan van de architect.

Om een natuurlijke inrichting van de tuin en de woningen in het bos te garanderen hebben we randvoorwaarden omschreven voor de invulling van de buitenruimte. Deze hebben tot doel om te komen tot een natuurlijke beeldkwaliteit waarbij zoveel als mogelijk sprake is van een doorlopend maaiveld en dito bosbeeld.

De woningen krijgen een beperkte voetafdruk in het bos, en ook het gebruik van hekwerken en schuttingen is beperkt tot natuurlijke materialen met een beperkte hoogte. Te denken valt aan schapenraster of een hekwerk van tamme kastanjehout.

Kenmerken

Kenmerken

Wonen in het bos

Locatie: Dronten, Flevoland

Opdrachtgever: Gemeente Dronten

Status: Onderzoek

Periode: 2021-2023

Thema: Openbare ruimte, wonen, natuurinclusief, duurzaam

De gemeente Nijkerk heeft het initiatief genomen om een planproces te organiseren voor het Hoevelakense Bos en zijn omgeving waarbij alle betrokkenen actief mee kunnen denken over de toekomst van het bos en zijn omgeving. Samen met Jan Maurits van Lingen (Xi ontwerp) en de betrokken hebben we gewerkt aan een robuuste visie voor de toekomst van het Hoevelakense Bos en omgeving. De visie bevat een concreet en financieel haalbaar uitvoeringsplan voor de komende jaren waarmee we de recreatieve capaciteit van de omgeving van het Hoevelakense Bos vergroten. Hiermee zijn we in staat de recreatieve druk beter te verdelen waarbij de historische en ecologische waarden worden behouden en waar mogelijk ontwikkeld.

Landgoed Hoevelaken kent een rijke cultuurhistorie van lanen, zichtlijnen en waterpartijen. De Middenlaan, waar het park omheen is ontworpen, is nog duidelijk herkenbaar. Andere cultuurhistorische elementen die het park en bos zo bijzonder maken zijn verwaarloosd of verdwenen.

De maatregelen die we voorstellen zijn er op gericht om de cultuurhistorie, zowel in het Hoevelakense Bos als daarbuiten, beter zichtbaar en beleefbaar te maken. De historische padenstructuur wordt, waar mogelijk, hersteld. Het ‘sterrenbos’ dat ooit in het zuidelijke deel van het Hoevelakense Bos lag, wordt deels gereconstrueerd en op een logische manier verbonden met de routestructuur in en om het bos.

Hoewel in het noordelijk deel van het bos de nadruk meer op natuur komt te liggen, zoals dat in de aanleg van de ‘Wildernisse’ ook bedoeld was, worden de routes gekoppeld aan het Engelse en Franse Werk. Deze werken worden geconserveerd zodat ze niet verder in verval raken. Hiermee worden deze bijzondere ontwerpelementen uit de oorspronkelijke parkaanleg zichtbaar en herkenbaar voor de bezoekers.

Oude kerkepaden in het gebied vormen een aanleiding voor nieuwe routes van en naar het bos. Ten westen van het bos wordt zo een nieuw wandelpad op een oude plek in ere hersteld. Ook buiten het Hoevelakense Bos is er aandacht voor de cultuurhistorie. Ten oosten van het bos ligt het voor de veengebieden karakteristieke slagenlandschap. Lange, smalle kavels worden van elkaar gescheiden met sloten en elzensingels. Behoud en ontwikkeling van dit landschap is hier de inzet.

Ten westen van het Hoevelakense Bos gaat het slagenlandschap over in het mozaïek van blokvormige kavels die de opmaat vormen voor de hogere en drogere Utrechtse Heuvelrug. Dit verschil in kavelstructuur komt tot uitdrukking in de vormgeving van het ‘nieuwe landschap’ dat zich hier zal ontwikkelen. Ten zuiden van het Hoevelakense Bos kan de oorspronkelijke locatie van het eerste Huis Hoevelaken dienen als bron van inspiratie voor de verdere ontwerpuitwerking van dit gebied.

Om tot een ontwikkelingsvisie voor het Hoevelakense Bos en Omgeving met draagvlak onder betrokkenen te komen is een interactief planproces georganiseerd
waarin iedereen mee kon denken.

Bewoners en grondeigenaren zijn uitgenodigd in het dorpshuis om mee te denken in het proces en hun eerste ideeën geven. Met enkele sleutelfiguren zijn vooraf persoonlijke gesprekken gevoerd. Op de dag van Ons Hoevelakens Bos & omgeving hebben we ons kamp opgeslagen in een tent in het bos en konden mensen ideeën inbrengen. Een werkteam bestaande uit bewoners en experts is hiermee aan de slag gegaan. Dit heeft geresulteerd in een kansenkaart. Vervolgens zijn we met de kansenkaart letterlijk de markt op gegaan. Hier konden veel mensen hun mening geven over de opbrengst.

In een eerste openbare atelier is vervolgens verder gewerkt aan de basis voor de ontwikkelingsvisie. De avond werd voorbereid door het werkteam. Tijdens het tweede openbare atelier is de concept ontwikkelingsvisie aangescherpt en zijn dilemma’s nader uitgewerkt. Tijdens het hele proces werden regelmatig nieuwsbrieven verstuurd en kon iedereen het verloop van het project volgen op de projectwebsite.

De ontwikkelingsvisie is het resultaat van een proces van maanden interactieve planvorming. De tussenresultaten zijn steeds gedeeld en opgenomen op de projectwebsite. In de ontwikkelingsvisie zijn belangen en ideeën van alle betrokkenen door de opstellers afgewogen. Er is een visie ontwikkeld die antwoord geeft op het doel van de opgave. In het proces was vaak consensus maar soms was er sprake van meningsverschillen en dilemma’s. Daarin hebben de opstellers keuzes gemaakt waarbij ze het overkoepelende doel van het project leidend lieten zijn. Dit in overleg met de gemeentes Nijkerk en Amersfoort en Stichting Geldersch Landschap en Kasteelen. De keuzes werden voorgelegd aan het openbaar atelier. Als begrip ontbrak werden keuzes heroverwogen en/of beter onderbouwd.

Het resultaat is een breed gedragen ontwikkelingsvisie.

Het Hoevelakense Bos kent een grote diversiteit aan gebruikers. Mensen wandelen er met of zonder (loslopende) hond, wandelen met hun kleine kinderen, lopen er hard, rijden er paard of maken gebruik van de fietsroute door het bos. Met een toenemend aantal bezoekers is het onvermijdelijk dat de verschillende gebruiksvormen soms met elkaar in conflict komen. Mensen schrikken van een ruiter te paard, ervaren overlast van loslopende honden of horen een fietser niet aankomen.

Op verschillende manieren proberen we in deze visie iedereen een plek in het bos te geven. Enerzijds verminderen we de recreatiedruk door het Hoevelakense Bos uit te breiden. Anderzijds is het zaak om te kijken of bezoekers in het bos moeten zijn of dat het bos onderdeel is van een functionele route van huis naar werk of school. Verder stellen we zonering voor waarbij het duidelijk is welke medegebruikers van het bos je tegen kunt komen: fietsers, ruiters, wandelaars met loslopende hond, wandelaars met hun hond aan de lijn en wandelaars zonder hond. Op die manier streven we naar een duidelijke en veilige situatie en voorkomen we conflicten in het gebruik. Het is onvermijdelijk dat daarbij rigoureuze keuzes worden gemaakt.

Verreweg het grootste deel van de bezoekers van het Hoevelakense Bos bezoekt het bos om er een wandeling te maken en te genieten van de historie en de natuur. De ambitie is dan ook om het Hoevelakense Bos & Omgeving wandelen prioriteit te geven. Het fijnmazige netwerk van wandelpaden blijft voor het overgrote deel dan ook in tact. Een enkel pad wordt verlegd zodat het weer de historische lijnen volgt. Het historische padenpatroon is bron van inspiratie bij het herstellen van de padenstructuur. Soms wordt een pad terug gelegd op de oorspronkelijke plaats en/of versmald naar de originele breedte. Veel paden zijn door intensief gebruik en plasvorming steeds breder geworden. In andere gevallen, zoals bij het ‘sterrenbos’, maken nieuwe schakels in het netwerk het gebruik van de historische paden weer mogelijk. Bovendien is het goed denkbaar dat de padenstructuur in dit van oorsprong strakkere, formele parkdeel wordt uitgevoerd in halfverharding. Hiermee kan het formele ‘sterrenbos’ zich onderscheiden van de meer romantische, natuurlijke parkaanleg in de rest van het Hoevelakense Bos.

Na het vaststellen door de gemeenteraad wordt de ontwikkelingsvisie uiteengerafeld in uitvoeringsprojecten. De uitvoeringsprojecten worden in een atelier dat voorbereid wordt door het werkteam benoemd en geprioriteerd. Voor elk project wordt in het uitvoeringsplan in elk geval vastgelegd: het doel (bijdrage aan de realisatie van de visie), de trekker, de betrokkenen en de financiering. Voor de projecten waarbij overheid, burgers, burgerinitiatieven, belangengroepen en/of marktpartijen samenwerken worden vervolgens in bilaterale overleggen intentieovereenkomsten voorbereid.

Uitvoering van de visie vindt plaats op basis van vrijwillige medewerking van grondeigenaren. Geldersch Landschap en Kasteelen is een van belangrijkste grondeigenaren van het gebied. Met hen is steeds intensief overleg gevoerd over de ontwikkelingsvisie.

Om grip te krijgen op de belangrijkste waarden van de polder hebben we de belangrijkste kwaliteiten beschreven in een zestal leidende thema’s. Deze vormen de bouwstenen van de polder en zijn kaderstellend voor nieuwe ontwikkelingen:

– Zorgvuldig geplande dijkenring
– Haarvaten van de polder: vaarten, tochten en sloten
– Hiërarchie van wegen ingezet voor het maken van ruimte
– Kernen en erven vormen eilanden in een zee van ruimte
– Fruitteeltgebieden als kleinschalig landschap rond de kernen
– Compositie van dijk, natuur en recreatie tussen oud en nieuw land

Toekomstige ontwikkelingen in de polder kunnen met deze biografie van oostelijk Flevoland in de hand zodanig vorm worden gegeven dat recht wordt gedaan aan het bijzondere gedachtegoed dat aan de inrichting van de polder ten grondslag ligt.

© NOHNIK architecture and landscapes / bij gebruik bron vermelden

Kenmerken

Kenmerken

Landschappelijke kwaliteit van Oostelijk Flevoland

Locatie: Dronten, Flevoland

Opdrachtgever: Gemeente Dronten

Status: Onderzoek

Periode: 2023

Thema: Erfgoed, landschap, onderzoek, overheden

Europa en Nederland hebben zich tot tot doel gesteld om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Om een nieuw en duurzaam energiesysteem te ontwikkelen hebben we dus nog 25 jaar de tijd. Als we in 2050 klimaatneutraal willen zijn vraagt dit om een samenhangend en meerjarige strategie voor de opwek, gebruik, transport en opslag van energie.

Om dit te realiseren startte het ministerie van Klimaat en Groene Groei het Programma Energiesysteem 2050. Een onderdeel van dit programma is het opstellen van een Nationaal Plan Energiesysteem.

Wij ondersteunen de betrokken ministeries en de uitvoeringsorganisatie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) bij het inzichtelijk maken van de ruimtelijke implicaties van de energietransitie. Zo kan er tijdig beleid ontwikkeld worden om vraag en aanbod van energie samen te brengen en een plek te bieden aan de benodigde voorzieningen die horen bij een duurzame energie-infrastructuur. Denk daarbij aan ruimte voor omvormers, electrolysers, waterstofleidingen, converterstations en hoogspanningsstations.

Het Programma Energiehoofdstructuur laat zien welke nieuwe nationale energie-infrastructuur nodig is richting 2050 en waar deze geplaatst kan worden. Het vormt de basis voor de dialoog met gemeenten, provincies, havenbedrijven en netbeheerders. Ook geeft het Programma Energiehoofdstructuur kaders om zorgvuldig om te gaan met de ruimte, natuur, cultureel erfgoed en leefbaarheid.

In regionale dialoogsessies gaan we het gesprek aan met lokale stakeholders. Hofstra|Heersche faciliteert dit gesprek door inbreng van ruimtelijke expertise, zowel op kaart als in het proces.

Kenmerken

Kenmerken

Energietransitie 2050 in de regio

Locatie: Nationaal

Opdrachtgever: RVO

Partners: –

Status: Beleid

Periode: 2025 – 2025

Thema: Overheid. Beleid. Energie. Duurzaamheid.

Landgoed de Negen Linden staat aan de vooravond van een transformatie. De gebouwen krijgen een nieuwe
bestemming en worden herontwikkeld. Met de komst van zorgappartementen verandert ook het gebruik van het parkbos. Om een beter zicht te krijgen op de (historische) kwaliteiten van het parkbos en de mogelijkheden die het parkbos biedt om te transformeren naar het nieuwe gebruik hebben we een historische analyse opgesteld van het landgoed. Met een drone hebben we alle bomen en en wandelpaden ingemeten. De data hebben we verwerkt in de historische analyse. Deze uitkomsten bieden ons handvatten bij de aanstaande ontwerpopgave.

Landgoed de Negen Linden kent een fraaie historie waarin de diverse tijdslagen elkaar overlappen. Hieronder ook een ontwerp van de vermaarde landschapsarchitect Zocher. Voor de geoefende kijker zijn de afzondelijke interventies nog altijd zichtbaar in het veld.

Met de transformatie van privaat landgoed tot een zorglandgoed dient zich wederom een nieuwe tijdslaag aan op het landgoed. Deze nieuwe bestemming van het parkbos kan deze bijzondere plaats nieuw leven inblazen, letterlijk en figuurlijk. Het biedt kansen om de kwaliteit van het gehele complex een impuls te geven en gereed te maken voor de toekomst.Welke kansen dat zijn verkennen in een ontwerpstudie.

Kenmerken

Kenmerken

Landgoed de Negen Linden

Locatie: IJsselstreek

Opdrachtgever: –

Partners: Harmonische Architectuur

Status: Onderzoek

Periode: 2022-2024

Thema: Erfgoed. Herbestemming. Park & landgoed. Recreatie.

Operatie Market Garden staat op het punt te beginnen. De bevrijding van ons land is nabij. Maar operatie Market Garden markeert niet alleen de naderende vrijheid. Het laat ook zien hoe hard een oorlog is en hoeveel mensen zich hebben ingezet om deze vrijheid, soms ten koste van hun eigen leven, te bevechten.

Zondag 17 september 1944. ‘Wind direction is East for fire purposes’. Een uitgestrekt heideveld. Verkenners van het 7^e bataljon King’s Own Scottish Borderers springen als eerste en markeren de dropzone met gele rook. Maandag 18 september landen er 2000 parachutisten en zweefvliegers op de heide. Als vanuit het niets is de lucht gevuld met witte parachutes.

Gele rook werd gebruikt om de dropzone te markeren en staat symbool voor de naderende bevrijding. Het is een vooraankondiging voor de helden die aanstonds gaan landen. Een markering in de tijd. Met schoolkinderen bouwen we elk jaar een nieuwe gele wolk rond de herdenking van de luchtlanding. Een landmark dat de herinnering aan operatie Market Garden en de landing op de Ginkelse heide levend houdt.

Het landmark wordt bestaat uit een ‘wolk’ van gele staven in verschillende hoogtes die de rand van de heide markeert. De wolk wordt symbolisch gevormd door een regelmatig grid van 2000 ‘voetjes’ in de betonnen fundering die verwijzen naar het grote aantal militairen dat landde op de Ginkelse Heide. De bezoeker klimt met een trap vanaf de parkeerplaats in deze wolk. Halverwege draait de trap naar het westen, waar de vliegtuigen vandaan kwamen, en krijgt de bezoeker een uniek uitzicht op de dropzone. Met behulp van een app beleeft de bezoeker de luchtlanding van 1944 op het uitkijkplatform. Kinderen zullen de betonnen voet met gele staven als speelaanleiding gebruiken. Bezoekers gebruiken de voet als zitplaats om uit te rusten van fietstocht of wandeling. Op de betonnen voet wordt een tekst aangebracht die verwijst naar andere luchtlandingsplaatsen in de omgeving en informatie biedt over de luchtlanding.

Kenmerken

Kenmerken

Landmark Ginkelse Heide

Locatie: Ede

Opdrachtgever: Gemeente Ede

Partners: Jan Maurits van Lingen, Xi ontwerp

Status: Prijsvraag

Periode: 2019

Thema: Erfgoed. Herbestemming. Park & landgoed. Recreatie.

Deze monumentale boerderij is één van de ‘klassieke’ boerenerven in de Achterhoek die aan de vele veranderingen in de landbouw van de afgelopen decennia is ontsnapt. Waar veel monumentale boerderijen de afgelopen jaren zijn getransformeerd tot woonboerderijen, losgeweekt van het merendeel van de bijbehorende gronden, is dat hier nog niet het geval. Het is geen groot bedrijf, maar het is wel op een natuurlijke manier verknoopt met de bijbehorende gronden.

Die unieke situatie van een monumentale boerderij, verankerd met een kleinschalig landschap willen wij graag behouden en versterken. We hebben daartoe een plan ontwikkeld voor de ontwikkeling en het beheer van een uniek stukje Achterhoek. Zo denken we een actief agrarische bedrijf op een monumentaal erf te kunnen behouden voor de toekomst.

Met de beoogde transformatie en herbestemming leveren de voorliggende plannen een bijdrage in drie grote vraagstukken die momenteel spelen: het ontwikkelen van nieuwe natuur en robuuste ecologische verbindingen, de woningbouwopgave waarbij ook mensen met een modaal inkomen moeten kunnen wonen in een duurzame woning in het groen en tot slot een duurzaam en vitaal platteland. Aan elk van deze drie thema’s willen wij graag een bijdrage leveren.

Kenmerken

Kenmerken

Achterhoeks erf

Locatie: de Achterhoek

Opdrachtgever: Eigen initiatief

Partners: Bosgroepen

Status: Concept

Periode: 2021

Een vervallen rijksmonumentale boerderij in Het Gooi wordt omgetoverd tot een moderne woning welke is voorzien van alle hedendaagse gemakken. Alvorens te gaan ontwerpen hebben we een historische analyse uitgevoerd. Op grond van de nieuwe inzichten hieruit konden we een stevig inrichtingsconcept neerzetten dat is geïnspireerd op het verleden en tevens ruimte biedt aan de wensen van de bewoners.

Met de instemming van de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed namen we samen met de architect de uitwerking van het erf ter hand. Het resultaat is een verbluffende woonomgeving waar het rijksmonument en de nieuwbouw tezamen het erf nieuw leven inblazen. De vormgeving van het erf en de gebouwen borduurt voort op de agrarische historie van Het Gooi en de typische organisch gevormde percelen.

Door de omringende -deels beweegbare- wintergroene hulsthaag is privacy op het erf gewaarborgd. De ontsluiting op het achtererf grijpt terug op een oude landweg en vormt de logistieke spil in het ontwerp. Naar de woning en de bijgebouwen toe opent zich de ruimte en ontstaat een parkachtige binnenwereld met een hoog afwerkingsniveau en prachtige bloemborders rond de woning.

Kenmerken

Kenmerken

Herbestemming monumentale woonboerderij

Locatie: Het Gooi

Opdrachtgever: Particulier

Partners: Sibo de Man Architecten

Status: In uitvoering

Periode: 2024

Het Nationaal Park Dwingelderveld is het grootste aaneengesloten natte heidegebied van West-Europa. Ruinen functioneert als zuidelijke toegangspoort tot het natuurgebied. Het gebied rond Ruinen, met een bezoekerscentrum van Natuurmonumenten en een schaapskooi trekt hiermee veel bezoekers. Het bezoekerscentrum in Ruinen trekt momenteel jaarlijks circa 180.000 bezoekers. Ook de nabijgelegen vakantieparken ontvangen jaarrond steeds meer gasten.

De gebiedsontwikkeling Ruinen – Dwingelderveld geeft een kwaliteitsimpuls aan het gebied tussen de kern van Ruinen en het Nationaal Park. De maatregelen beogen een goede balans tussen de verschillende functies in het gebied. Hofstra|Heersche heeft op basis van een landschappelijke analyse voorstellen gedaan om de recreatieve infrastructuur te optimaliseren en de beleving van het Nationaal Park ook in het tussengebied te versterken.

De heide vormt de topattractie van Ruinen. Alle fietsers, wandelaars en automobilisten komen samen op hetzelfde punt. Dit leidt niet tot problemen, wel tot grote druk(te).
Door de uitvoering van een samenhangend pakket aan maatregelen zijn we in staat de bezoekers te spreiden, langer vast te houden, de heide te ontslasten en Ruinen op de kaart te zetten als de Poort naar het Nationaal Park Dwingelderveld.

In het entreegebied worden kansen benut om nieuwe natuur te ontwikkelen en de recreatieve routing te verbeteren. De schaapskudde trekt geregeld rond door het gebied. De realisatie van een schaapsdrift tussen heide, Europarcs en de kern van Ruinen maakt het Nationaal Park beleefbaar tot aan de kern van Ruinen.

Kenmerken

Kenmerken

Ruinen

Locatie: Gemeente de Wolden, Drenthe

Opdrachtgever: Provincie Drenthe

Status: Participatie

Periode: 2023

De Havelterberg kent een rijke geschiedenis. Het gelaagde landschap dat daarvan het gevolg is, is in en om het plangebied nog afleesbaar. Zo liggen er in de nabijheid van het plangebied hunebedden, zijn er in de ondergrond resten van Celtic Fields en prehistorische woonplaatsen en boerderijen te vinden en hebben er twee grafheuvels gelegen.

Ter plaatse van het plangebied zijn veel sporen uit het verleden verdwenen. Reden hiervoor is dat het gebied ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werd ingericht als vliegveld. Daartoe is het maaiveld behoorlijk op de kop gezet: delen van de Havelterberg zijn (of lijken) vergraven, terwijl andere delen zijn opgehoogd. Zo ontstond een vlak en stabiel maaiveld waarop een landingsbaan en verschillende rolbanen met daaraan gekoppeld hangars konden worden gerealiseerd.

Het vliegveld is tegen het einde van de oorlog verschillende malen gebombardeerd door zowel de Engelsen als de Amerikanen. Toch is met name de laag uit de Tweede Wereldoorlog nog goed te beleven. Luchtfoto’s uit die tijd laten een waar slagveld zien met talloze bomkraters. Ze liggen vandaag de dag als poelen in het landschap.

De start- en landingsbaan heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld tot een waardevol schraalland met daarin verspreid solitaire bomen en boomgroepen. De rolbanen die vanaf de kop van de landingsbaan naar de noordelijk gelegen hangars lopen zijn, net als de hangars, nog herkenbaar in het landschap.

Het gebied wordt goed gevonden door bezoekers, het kan er een drukte van jewelste zijn. In een betrekkelijk klein gebied gebeurt dan ontzettend veel. Mensen op weg naar het bezoekerscentrum, de schaapskooi, een Vlindertuin en een prehistorische woning banen zich een weg door het gebied. Fietsers, mountainbikers, ruiters en wandelaars delen de paden. Daarbij komt het voor dat verschillende gebruikersgroepen elkaar soms in de weg zitten.

Met een gericht pakket aan maatregelen willen we de natuurwaarden bevorderen, de waterhuishouding op orde te brengen en het recreatief gebruik in het gebied beter inrichten. Zo willen we de waardevolle schraallanden en heidevelden in de nabije omgeving van het plangebied op een robuuste manier met elkaar in verbinding brengen. Met subtiele ingrepen proberen we de ecologische potenties maximaal te benutten terwijl we de tegelijkertijd de gelaagdheid van het landschap inzichtelijk en beleefbaar maken.

Zo willen we de rolbaan terugbrengen in zijn volle breedte van 15 meter en uitvoeren als zandweg. Door zijn breedte biedt de rolbaan plaats genoeg aan wandelaars, ruiters en mountainbikers. Oude bomkraters worden uitgediept ten behoeve van het leefgebied van de kamsalamander. Het bestaande smalspoor wordt benut om de schaapskudde van de schaapskooi naar de schraalgraslanden te leiden. Ook de relatie tussen hangars en rolbanen wordt beter afleesbaar. Al vanaf grote afstand kijk je hierdoor in de hangar, een beeld dat talloze piloten vanuit hun cockpit ook gehad moeten hebben.

Het oostelijk van het plangebied gelegen Uffelterzand heeft in toenemende mate last van verdroging. Het is wenselijk om zoveel mogelijk water, afkomstig van de Havelterberg, ten goede te laten komen van dit gebied. Het bosgebied ten noorden van het plangebied wordt bij voorkeur omgevormd tot een halfopen parkbos. Hierdoor ontstaat een min of meer open verbinding tussen het droge schraalgrasland aan de noordzijde van dit bos en het plangebied. Essentieel voor vlinders en andere insecten.

Om de recreatieve knoop nabij de parkeerplaats te ontwarren bestaat de wens een nieuw wandelpad over het grasveld in het verlengde van de start-/landingsbaan te realiseren. Dit leidt dit er toe dat wandelaars bij hun entree tot het gebied recht voor de rolbaan worden ‘gepositioneerd’, net als in vroeger tijden de jachtvliegtuigen. Om vervolgens op te stijgen in dit prachtige gebied.

Kenmerken

Kenmerken

Havelterberg

Locatie: Havelte, Drenthe

Opdrachtgever: Prolander

Status: Inrichtingsvisie

Periode: 2022

Older Posts