Zonnepark van allure
Zonnepark op een rijksmonument
De dienstdoende rentmeester heeft ons gevraagd te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn op een passende wijze zonnepanelen te plaatsen. Het meest voor de hand liggende terrein hiervoor ligt binnen de begrenzing van de ‘complex historische buitenplaats’, ook wel de bollenlijn genoemd.
Het is dus een zonnepark met ambitie dat zal moeten bijdragen aan de kwaliteiten van de rijkmonumentale aanleg. Daarvoor hebben we verschillende modellen uitgewerkt.
De beoogde locatie voor het zonnepark is gelegen op de locatie van de voormalige moestuin. Daaruit is het idee geboren om met de komst van het zonnepark het oorspronkelijke karakter van de moestuin te herstellen.
Kenmerkend hiervoor was de toepassing van koude bakken (of platte bakken). Deze lijken bij uitstek geschikt om in een nieuw gedaante als zonnepark hun rentree te maken. Niet in de laatste plaats omdat koude bakken in de regel gericht zijn op het zuiden. Ideaal voor plaatsing van zonnepanelen!
In een vergelijkende studie hebben we de meest voorkomende gedaantes van historische koude baken onderzocht. De referentiebeelden laten een brede selectie aan koude bakken zien op de diverse buitenplaatsen.
De detaillering van de verschillende koude bakken verschilt op onderdelen. Het metselwerk is doorgaans uitgevoerd als halfsteensverband of wildverband. De bovenzijde afgewerkt met een rollaag, halfsteens metselwerk, natuursteen deklaag of staalconstructie. Een enkele koude bak is uitgevoerd in (prefab) beton of stucwerk. De gemetselde varianten hebben geregeld natuurstenen hoekstukken.
De bakken zijn bedekt met helder glas. De ramen zijn vervat in een houten sponning of in stalen hoekprofielen. Soms gebeitst, soms onbehandeld en roestig qua uitstraling. Bij moderne varianten is de stalen sponning gegalvaniseerd of donker gebeitst. Het glas op de koude bak wordt gedragen door vaste dwarsbalken. Soms zijn deze integraal onderdeel van de hoofdconstructie en uitgevoerd in hetzelfde materiaal als de ombouw. In andere gevallen worden houten balken of stalen profielen als ligger gebruikt.
Het glas kan altijd worden geopend of weggenomen. De wijze waarop kan verschillen. De éénruiters kunnen door middel van een stok of baksteen worden opengezet. Soms is er sprake van een schuifmechanisme waarbij de ruiten naar de boven- en onderzijde kunnen worden uitgeschoven. Het midden wordt zo geopend. In een andere variant kunnen de ramen met handvatten worden opgepakt en elders worden neergelegd. De bakken van de Keukenhof zijn trapsgewijs regelbaar met bijzondere maatwerk profielen. De herstelde bak op landgoed Eyckenstein heeft een mobiele kraan die in staat is de enorme ruiten te verplaatsen.
In de regel zijn de bakken opgetrokken uit metselwerk. De glashoek bevindt zich typisch tussen de 15° en de 30°. Wanneer het bouwwerk tegen een muur staat betreft het doorgaans een druivenkas. De druivenkas is toegankelijk en voorzien van een glashoek boven de 45°.
De architectuur op het landgoed kent een sterke samenhang. Alle hoofdgebouwen zijn opgetrokken uit dezelfde rode metselsteen. Ook de toegepaste verbanden zijn identiek. Het hoofdhuis kent een wat voornamere uitstraling door de toepassing van traveeën en reliëf in de gevel.
Alle ondergeschikte bouwwerken zijn allen gebouwd uit hout. Een aanwezige droogschuur is voor de helft van hout opgetrokken. Je zou kunnen zeggen dat de variatie in het voorkomen van de gebouwen uitdrukking geeft aan de verschillende functies en hiërarchie.
Het gehele bebouwde complex krijgt hierdoor, ondanks de vele verschillende volumes en hoofdvormen een vanzelfsprekende samenhang.
Voor de koude bakken volgen we eenzelfde strategie: we kiezen voor het gebruik van hout in een eenvoudige hoofdvorm. De functie behoeft vanwege het rendement goede koeling.
Net als de droogschuur realiseren we dit door de opstelling te voorzien van een open gevel welke is opgetrokken uit houten regelwerk afkomstig van het landgoed.
Tussen open ruimte tussen de in breedte variërende regels voorzien in de benodigde verkoelende werking. De gehele opstellen zal na voltooiing zwart worden gebeitst.
- Kenmerken
Zonnepark op complex historische buitenplaats
Locatie: Gelderland
Opdrachtgever: De Rentmeesterscoöperatie, Zupthen
Status: Ontwerp
Periode: 2020